Nhà Trần thành lập chính là một cột mốc vô cùng đặc biệt trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Bắt đầu từ khi Trần Cảnh lên ngôi vào năm 1225, trong suốt 12 triều đại, nhà Trần đã có rất nhiều đóng góp trong sự nghiệp đấu tranh chống giặc ngoại xâm, xây dựng đất nước. Như vậy, nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh nào? Trong bài viết dưới đây hãy cùng với DINHNGHIA.INFO tìm hiểu chi tiết nhé!. 

Nhà Trần thành lập năm nào?

• Vào năm 1225, vua Lý Huệ Tông nhường ngôi cho công chúa Lý Chiêu Hoàng mới lên 7 tuổi. Lúc bấy giờ, Trần Thủ Độ là chú của Trần Cảnh (vị vua đầu tiên của nhà Trần) đang giữ chức Điện tiền chỉ huy sứ nổi tiếng là người mưu lược. Trần Cảnh đã bố trí cho cháu mình là Trần Cảnh (8 tuổi) vào cung chơi cùng Lý Chiêu Hoàng.
• Đầu năm 1226, Trần Thủ Độ đã tổ chức một cuộc đảo chính cung đình tuyên bố Lý Chiêu Hoàng lấy Trần Cảnh. Và đến tháng 12-1226 Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng. Như vậy, 1226 chính là đáp án cho câu hỏi nhà trần thành lập năm nào. Đây là mốc son đánh dấu bước ngoặt của họ Trần trong lịch sử, mở ra triều đại nhà Trần lớn mạnh trong lịch sử dân tộc.

Hoàn cảnh lịch sử của nhà Trần ra đời?

• Từ cuối thế kỷ XII, nhà Lý ngày càng tỏ ra suy yếu. Triều đình không còn có đủ khả năng và tâm huyết chăm lo đến đời sống nhân dân như trước kia. Quan lại xa vào ăn chơi xa đọa, bỏ mặc dân đen trong cảnh lụt lội, hạn hán, đói kém triền miên xảy ra. Trước tình cảnh khổ cực lầm than, nhân dân nhiều nơi đã vùng dậy đấu tranh chống lại triều đình.
• Để bảo vệ ngôi báu, nhà Lý phải dựa vào thế lực họ Trần. Lúc bấy giờ, họ Trần là một dòng họ khá mạnh. Đây chính là điều kiện thuận lợi để họ Trần buộc vị vua cuối cùng nhà Lý là Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh vào tháng 12/1226.
• Như vậy, câu trả lời cho câu hỏi nhà trần được thành lập trong hoàn cảnh nào có thể tóm tắt rằng:
  • Nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh rối ren của đất nước. Khi xã hội rối loạn, nhà Lý suy yếu không đặt lợi ích của nhân dân lên trên, và không có đủ khả năng bảo vệ nhân dân khiến cho nhân dân bất bình, phẫn nộ nổi dậy đấu tranh.
  • Nhà Lý dựa vào thế lực họ Trần để đàn áp các cuộc đấu tranh đó, chính là tạo cơ hội để họ Trần sắp đặt Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh.

Thái sư Trần Thủ Độ

Nhà trần được thiết lập như thế nào?

Nhà Trần thành lập như thế nào? Trong lịch sử dân tộc Việt Nam, câu chuyện về sự lên ngôi của một triều đại bên cạnh những sự thật lịch sử còn có nhiều tình tiết được thêu dệt. Bởi vậy, nắm rõ lịch sử sẽ giúp chúng ta hiểu được bản chất vấn đề, không bị hoang mang trước những thông tin thêu dệt. Là một triều đại lớn mạnh, nhà trần được thành lập như thế nào chính là một vấn đề lịch sử quan trọng mà bất kể ai cũng phải tường tận.

Trước hết, cần phải tìm hiểu rõ về họ Trần. Tổ tiên nhà Trần vốn làm nghề chài lưới, có gốc là người Mân Việt ở tỉnh Phúc Kiến di cư đến đất Đại Việt đầu tiên ở Hải Dương sau mới dời đến Tức Mặc, Mỹ Lộc, Nam Định. Những hậu duệ của nhà Trần là con cháu lai giữa dòng dõi nhà Trần và dòng dõi nhà Lý như trong trường hợp của Trần Lý và Trần Thừa, và con của Trần Thừa là Trần Cảnh đã trở thành vị vua đầu tiên của nhà Trần.

Người họ Trần đầu tiên đến Đại Việt là Trần Kính, đến định cư tại làng Tức Mặc (nay là phường Lộc Vượng, thành phố Nam Định) sống bằng nghề đánh cá. Sau ba đời con cháu sống ở Đại Việt, họ Trần trở nên giàu có và hùng mạnh dưới đời Trần Lý, là cháu của Trần Kính. Trần Lý sinh ra Trần Thừa. Trần Cảnh là con thứ của Thừa, mẹ họ Lê, sinh ngày 16 tháng 6 năm Mậu Dần, Kiến Gia thứ 8 triều Lý.

Khi triều đình nhà Lý suy yếu, quan lại bỏ bê triều chính và dân lành. Hạn hán, lũ lụt, đói kém xảy ra liên miên khiến người dân vô cùng khốn khó. Trước sự thờ ơ của triều đình, nhân dân bất bình đã nổi dậy ở nhiều nơi. Nhà Lý buộc phải dựa vào thế lực hùng mạnh của họ Trần để chống lại những cuộc nổi dậy của nhân dân.

Năm 1225, vua Lý Huệ Tông nhường ngôi cho công chúa Lý Chiêu Hoàng mới lên 8 tuổi. Trần Thủ Độ lúc bấy giờ giữ chức trong triều đình đã lập mưu kế đưa cháu mình là Trần Cảnh 7 tuổi vào cung chơi với Lý Chiêu Hoàng. Sau đó Trần Thủ Độ tổ chức một cuộc đảo chính cung đình, tuyên bố Lý Chiêu Hoàng lấy Trần Cảnh và nhường ngôi cho chồng. Từ đây, nhà Lý hoàn toàn sụp đổ, nhà Trần được thành lập.

Những đóng góp của triều đại nhà Trần:

• Về đời sống tôn giáo, văn hóa

Xã hội Đại Việt thời Trần mang tính cởi mở, phóng khoáng, hòa đồng cao. Tiếp nối truyền thống thời Lý, Phật giáo vẫn thịnh đạt, nhưng Nho giáo càng ngày càng phát triển và Đạo giáo cùng tồn tại. Đó là thời “tam giáo đồng nguyên” với các kỳ thi Tam giáo và sự tôn trọng, không phân biệt đối xử với cả Tam giáo và các tín ngưỡng dân gian. . Giữa các tôn giáo, tín ngưỡng không có sự bài xích, định kiến mà là sự chung sống và giao lưu, dung hòa. Đấy là nét đặc sắc của đời sống tôn giáo thời Trần, vừa tiếp nối, vừa phát triển truyền thống thời Lý.

*chú thích: tam giáo bao gồm Nho giáo – Đạo giáo – Phật giáo

Văn hóa thời Trần cũng chưa có sự phân hóa sâu sắc và cách biệt giữa văn hóa dân gian với văn hóa cung đình, quý tộc. Các nghệ thuật dân gian như múa rối nước, biểu diễn múa hát, các trò chơi như đấu vật, đánh cầu, đua thuyền…cũng được trình diễn trong sinh hoạt và nghi lễ cung đình. Trong triều có “đại nhạc” dùng trong đại lễ, còn “tiểu nhạc” dùng cả trong sinh hoạt văn hóa quý tộc và dân gian.

Một thành tựu góp phần tăng thêm sức mạnh trí tuệ của nước Đại Việt là triều Trần chăm lo phát triển giáo dục và thi cử, coi trọng học vấn, coi trọng việc tuyển dụng và sử dụng nhân tài. Triều Trần mở mang Quốc học viện, tổ chức thi Thái học sinh, đặt danh hiệu Tam khôi (Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa), đào tạo các trí thức Nho học. Số Nho sĩ ngày càng có vai trò quan trọng trong chính trường và trong sáng tác văn học, phát triển văn hóa. Phan Huy Chú đánh giá cao thành tựu của chế độ thi cử thời Trần: “Bấy giờ người tài giỏi sinh ra nhiều, người văn học chen vai nhiều, như thế đủ thấy thành hiệu của việc dùng khoa cử lấy nhân tài”. Tầng lớp quý tộc Trần có nguồn gốc từ cư dân đánh cá ven biển, chuộng võ nghệ, nhưng học vấn thấp, Trần Thủ Độ bị coi là người “không có học vấn”. Nhưng sau khi vương triều thành lập, các vua và quý tộc Trần nhanh chóng trở thành những người có học vấn cao, trong đó có những nhà văn hóa lớn, những tướng soái tài hoa, văn võ kiêm toàn. Nhìn vào vài gia đình hoàng tộc thấy rõ điều đó

• Về quân sự

  • Quân đội nhà Trần phản ánh qua việc tổ chức và phát triển trong gần 200 năm tồn tại. Hoạt động quân sự nhà Trần diễn ra ở cả phía nam, phía bắc; cả bên trong và ngoài biên giới. Quân đội thời nhà Trần được đánh giá rất cao trong lịch sử quân sự Việt Nam vì những chiến công quân sự hiển hách, đặc biệt là sau ba lần chiến thắng quân Nguyên Mông xâm lược. Quân đội nhà Trần có tiếng vì sự tinh nhuệ, thiện chiến, kỉ luật cùng với những vị tướng chỉ huy tài ba trong thời kỳ này mà điển hình là Tiết chế Quốc công Trần Hưng Đạo.
  • Nhà Trần xây dựng lực lượng vũ trang theo chính sách “ngụ binh ư nông” kết hợp nghĩa vụ binh dịch của đinh tráng với chế độ thay phiên nhau về sản xuất của sương quân). Để có thể bổ sung quân số cho quân đội được nhanh, việc đăng ký đinh tráng được mở rộng đến Thanh Hóa, Nghệ An và một số vùng ngoại vi đồng bằng Bắc Bộ. Đinh tráng được chia làm ba hạng: thượng (nhất), trung (nhì), hạ (ba) và tùy tính chất quan trọng của đơn vị và loại quân mà bổ sung (hạng nhất là người quê hương, thân thuộc nhà Trần, để bổ sung cho các đơn vị có quân hiệu Thiên, Thánh, Thần; hạng nhì bổ sung vào quân các lộ, hạng ba bổ sung vào quân chèo thuyền, khiêng vác…).
  • Quân đội nhà Trần được triều đình chú trọng nâng cao chất lượng theo hướng “binh quý hồ tinh, bất quý hồ đa” (quân ít nhưng tinh nhuệ). Năm 1253, lập giảng võ đường để huấn luyện tướng lĩnh, thực hành binh pháp, luyện tập võ nghệ và thường xuyên duyệt đội ngũ.
  • Quân số cao nhất khoảng 300.000 người (1284), trang bị chủ yếu là cung, nỏ, gươm, giáo, lao, mộc.
  • Quân đội Nhà Trần ba lần đánh thắng quân xâm lược Nguyên – Mông lần I vào năm 1258; lần II vào năm 1285; lần III vào năm 1287 – 1288, bảo vệ vững chắc Tổ quốc.

Nhà trần tồn tại từ năm 1226 đến năm 1400 thì kết thúc. Trong giai đoạn nắm giữ quyền lực, nhà Trần vẫn đóng đô ở Thăng Long – kinh đô triều cũ, tiếp tục mở rộng và phát triển sự hưng thịnh có từ đời nhà Lý. Dưới triều Trần, lực lượng quân đội đặc biệt được chú trọng phát triển đủ sức đánh dẹp các cuộc nội loạn và đương đầu với quân đội các nước xung quanh.

Chính sách chia thực ấp cho các thân tộc trong họ, mỗi thế lực trong dòng tộc đều có quân đội tinh nhuệ là nền tảng lớn khiến quân đội nhà Trần tiêu diệt được cuộc xâm phạm của quân đội Nhà Nguyên, Đế quốc Mông Cổ qua 3 lần vào năm 1258, 1285 và 1287. Thời gian này xuất hiện một danh tướng kiệt xuất là Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn; người có vai trò quan trọng trong chiến thắng vào năm 1285 và 1287.

Trên đây là những thông tin về sự ra đời của triều đại nhà Trần, một trong những triều đại thịnh trị nhất của lịch sử phong kiến Việt Nam. Hi vọng bài viết đã giúp cho bạn có những kiến thức lịch sử bổ ích